Teknolojik gelişmelerin beraberinde getirdiği dijitalleşme, alışveriş alışkanlıklarını da büyük oranda değiştirdi. Tüketicilerin geleneksel alışveriş yöntemleri yerine uzaktan iletişim araçlı ile kurulan mesafeli sözleşmeler ile alışverişe yönelmelerinin işlem hacmini arttırdığı görüldü. Bu tür satışlar, her ne kadar birçok kolaylığı beraberinde getirse de, tüketicilerin zaman zaman yasal yükümlülüklerinin bilincinde olmayan, kötü niyetli ve fırsatçılık yapmak isteyen satıcılar tarafından stoklarında olmayan ve tedariki 30 günlük yasal teslim süresi içerisinde yapılamayacak ürünleri dahi satışa konu ederek mağdur edildiği Ticaret Bakanlığı tarafından tespit edildi.
Ürün bedelleri tahsil edildikten sonra, teslimlerin hiç yapılmadığı ya da teslim edilmeyen ürünlere ilişkin bedel iadesi içerikli cayma taleplerinin karşılanmadığı hatta tüketicilerin söz konusu taleplerini iletebilecekleri bir muhatap dahi bulamayarak, mağdur edildiğine değinilen açıklamada, “Özellikle kurumsal olmayan internet siteleri ve sosyal medya mecraları hatta cep telefonu uygulamaları üzerinden satın alma işlemi yapılıp, kapıda ödeme vb. banka hesap sahiplik bilgisi olmayan ödeme yöntemleri ile gerçekleştirilen alışverişlerde çok sayıda mağduriyet yaşanmaktadır. Bu tür mağduriyetlerin önüne geçmek için, mesafeli yöntemle alışveriş yapılırken tüketicilerimiz tarafından dikkat edilmesi gereken bazı önemli hususlar bulunmaktadır” ifadelerine yer verildi.
İnternet veya telefon ile alışveriş yapılmasına karar verilmesi durumunda satıcı hakkında arama motorlarında kısa ve genel bir ön inceleme yapmak, gerekirse şikayetleri incelemek gerekiyor. Mağduriyetin ortadan kalması için mesafeli yöntemle yapılan alışverişlerde malın veya hizmetin fiyatı ve niteliklerinin birçok mecradan incelenmesi öneriliyor.
Mesafeli yöntemin tüketicilere sağladığı avantajlardan birisi de, satın alınması planlanan malın veya hizmetin fiyatı ve niteliklerini birçok mecradan araştırabilme kolaylığı sağlamasıdır. Bu sebeple mal veya hizmetin diğer mecralardaki yaklaşık fiyatının öğrenilmesi ve kıyaslama yapılması, gerçekçi olamayacak kadar cazip görünen düşük fiyatlara veya indirimlere dikkatle yaklaşılması çoğu mağduriyetin önüne geçmede faydalı olacağı aktarıldı.
Ticaret Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada ayrıca şu ifadelere yer verildi:
“Alışveriş yapılması düşünülen internet sitesinde satıcının ticari unvanı, adresi, sabit telefonu, MERSİS numarası, ETBİS kaydı, güven damgası bilgisi gibi bilgilerin olup olmadığı kontrol edilerek alışveriş yapılmalıdır. İnternet sitesinin sahte veya taklit bir site olması ihtimaline karşın site adının kontrol edilmesi gerekirse Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumunun ‘internet site bilgisi sorgulama' ekranından faydalanılması çoğu mağduriyetin önüne geçebilecektir. Sosyal medyada gezinirken karşılaşılan tanıtım ve ilanlara karşı, bu mecralar aracılığıyla ulaşılan sitelerin sahte, taklit ve kötüye kullanılması ihtimallerine karşı, satıcının kendi sitesinden ürünün kontrol edilmesi yararlı olacaktır. İnternet sitesi üzerinden alışveriş yapılmasına karar verilmesi durumunda SSL sertifikası, 3D Security veya sanal kartla ödeme gibi detaylara dikkat edilmesi faydalı olacaktır. Ödeme yapmadan önce, tüketiciye iletilmesi yasal zorunluluk olan ön bilgilerin okunması da çoğu mağduriyeti önleyecektir. Satıcının ticari unvanı, adresi, sabit telefon numarası gibi iletişim bilgileri, mal veya hizmetin ödenecek toplam tutarı, cayma hakkına ilişkin ayrıntılar ve hak arama yolları bu bilgilerden bazılarıdır. Tüm bu hususlara dikkat edilmesine karşın tüketicilerimizin mesafeli sözleşmeler ile ilgili olarak yaşadıkları uyuşmazlığın çözülmesinde 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun kapsamında 10 bin 390 TL'nin altında olan uyuşmazlıklar için Tüketici Hakem Heyetlerine, bu tutarı aşan uyuşmazlıklar için de Tüketici Mahkemelerine başvurabilmesi mümkündür.”
Ticaret Bakanlığı tarafından tüketici mağduriyeti doğuran satıcılara ilişkin olarak denetimler yapılarak tespit edilen ayrılıklara ilişkin idari yaptırımlar uygulanıyor. Ayrıca, tüketicileri aldatıcı ve yanıltıcı ifadelere yer verilen ya da haksız ticari uygulama niteliği taşıyan satış ve pazarlama yöntemleri Bakanlığımız bünyesinde bulunan Reklam Kurulunca incelenmekte ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu kapsamında suç teşkil eden eylemlere ilişkin olarak da Cumhuriyet Başsavcılıklarına suç duyurusunda bulunuluyor.
6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'un yürürlüğe girdiği 2014 ile 2020 döneminde, mesafeli yöntemle satış yapan 76 şirket nezdinde bakanlıkça yapılan denetim sonucunda tespit edilen aykırılıklar için toplam 216 milyon 68 bin 467 lira idari para cezası verildi. (İHA)