Buğday tüm dünyada alarm veriyor

Dünya pandemiyle mücadele ederken, yaşanan zorluklara tedariklere ve artan fiyatlara bir de kuraklık ve iklim krizi eklendi.

Özellikle son dönemde artan emtia fiyatları dolaylı olarak tarım sektörünü derinden etkiliyor. Kuraklıktan etkilenen bölgelerle birlikte ithalata talep artınca, buğday fiyatları da yükselişe geçiyor. Uzmanlar tarım ve gıda konusunda 2022’nin daha zor geçeceğini paylaşırken, bazı ülkeler ise vatandaşlarını özellikle fiyatların artmaması için stok yapmaları konusunda uyardı.

Kuzey Amerika ve Karadeniz bölgesindeki kuraklıkla arzın azalması ve ithalattaki artış, buğday fiyatlarının yükselişinde etkili oluyor. En aktif kontrat olan Aralık vadeli kontrat, yüzde 3,2 ile bir ayın en büyük artışını kaydetti.

Suudi Arabistan’ın yüksek miktarlı alımı fiyatlardaki artışta etkili oldu. Geçen hafta ülke 1.3 milyon tonla tahminlerin neredeyse iki misli alım yaptı. En büyük ithalatçılardan olan Mısır da Rusya’dan 18 bin ton buğday aldı. Buğday fiyatlarında yaşanan bu artış, halihazırda on yılın en yüksek seviyesindeki küresel gıda maliyetlerinde daha fazla yükselişe neden olabilir. Buğdaydaki artış mısır fiyatlarını da destekledi. Fiyatlar son beş günde 2 aydan fazla sürenin en yüksek seviyesine çıktı. Soya fasulyesi de bugün yükselişe katıldı ancak Brezilya’da rekor üretim beklentisi bu yükselişi sınırladı.

Geçtiğimiz günlerde buğdayın Chicago borsasında işlem gören vadeli kontratları dünya genelinde arzın daralması ve talebin artmasının piyasaları desteklemesiyle dün gördüğü sekiz yılın en yüksek seviyesine yakın seyretti. Baharda buğday hasadının kötü geçmesi ve Rusya’nın ihracat vergisi uygulamaya başlaması bu sezon arzın daha az olacağı beklentilerini yükseltti.

Çin Ticaret Bakanlığı, yerel yönetimlerden bu kış ve gelecek ilkbahar için fiyatları istikrarlı hale getirmelerini ve sebze dahil günlük zorunlu ihtiyaçların tedarikini sağlama almalarını istedi. Çin halkı ayrıca, kış ayları ya da acil durumlar için günlük zorunlu ihtiyaçlarda stoklarını belli miktarda artırması için de teşvik edildi. Bu açıklama, Ekim ayı başındaki tatil haftası öncesi, Eylül ayında yerel yönetimlerden tatil sırasında gıda arzını ve istikrarlı fiyatları sağlamalarını isteyen duyuruya benziyor. Buna karşın, bu yeni çağrı, durumun ülkedeki bölgelerin yarısına yayılmasının ardından yeni kapanmalara ve seyahat kısıtlamalarına yol açan artan koronavirüs pandemisi ile bağlantılı olduğu yolundaki spekülasyonu tetikledi.

Türkiye’de de çiftçiler buğday üretim maliyetlerinin her geçen gün arttığını söyledi. Adana Çiftçiler Birliği Başkanı Mutlu Doğru, “Bu girdi fiyatlarıyla ekersek 1 kg buğdayın çiftçiye maliyeti 4 lira 25 kuruş oluyor” dedi. Ziraat mühendisi çiftçi Faik Toy’a göre ise son zamlarla maliyet 4.5 liraya ulaştı. Buğdayın üretim maliyetindeki artış un fiyatlarına doğrudan yansıyacak. Bugün ortalama 6 liradan satılan unun kilosunun gelecek yıl 10-12 liraya çıkması bekleniyor. Dolayısıyla ekmeğin fiyatı da yakın bir zamanda 4-5 lirayı bulacak.

Bu yıl için makarnalık buğday alım fiyatını 2 bin 450 TL olarak açıklayan TMO sonrasında fiyatlar adeta uçuşa geçti. Üretici tam ürünlerini TMO’ya verdi fakat istenilen fiyatlar tavan yaptı. Ortalama ton fiyatları bin liranın üzerinde arttı. TMO, 24 Haziran’dan Ekim ayı sonuna kadar 4 ayda arpa ithalatı için 8, buğday ithalatı için 5 kez ihale açtı. Tarlalardan elde edilemeyen arpa ve buğday, gemilerle Türkiye’ye taşınıyor. (Karar)